Plasticvervuiling … in onze oceanen
De milieuvervuiling nam in de loop der jaren steeds grotere proporties aan.. Als de lucht besmet is door afval en de uitstoot van koolstofdioxide (CO₂), zijn de oceanen dat niet minder. Er zijn al enkele decennia vele oproepen gelanceerd, waar nog geen rekening mee werd gehouden, om een einde te maken aan deze plaag, of op zijn minst deze te terug te dringen.
Plasticvervuiling wordt eenvoudigweg gedefinieerd als het zich ontdoen, het wegwerpen of achterlaten van plastic kunststoffen in het milieu. Deze vervuiling is waarneembaar langs de kustlijnen en in de oppervlaktewateren, sedimenten, grondwater, drinkwater en voedsel. Het is zelfs aanwezig in het spijsverteringskanaal van dieren.
De plasticvervuiling in de oceanen heeft de concentratiedrempel voor microplastics ruimschoots overschreden en vormt een reëel gevaar voor de diersoorten (zeehonden. robben of potvissen in de Middellandse Zee). Het bedreigt de productiviteit en de ecosystemen, het zeeleven, de koraalriffen, de mangroven en zelfs de hele planeet.
In de EU belandt er ieder jaar ongeveer 11 miljoen ton plastic afval in de oceanen. Er zijn 134 mediterrane soorten bekend die het plastic opnemen, waaronder 60 soorten vissen, drie soorten zeeschildpadden, negen soorten zeevogels en vijf soorten zeezoogdieren (IPCC, 2022). En in België, worden in de Noordzee gemiddeld 3.875 plastic voorwerpen per km² aangetroffen (WWF-België 2023).
De vervuiling van de oceanen door plastic lijkt een onomkeerbaar feit omdat het plastic afval dat in de oceaan wordt gedumpt, moeilijk, zo niet onmogelijk te recupereren valt. De concentratie van micro- en nanoplastics heeft ernstige gevolgen voor de oceanen. De lange levensduur van het plastic in de natuur betekent ook dat de opname van micro- en nanoplastics in de mariene voedselketen zich zal blijven ophopen en een gevaarlijk niveau kan bereiken.
Een mondiaal verdrag tegen plasticvervuiling is meer dan urgent. Een bindend verdrag op mondiaal niveau dat rekening houdt met alle stadia van de levenscyclus en het mogelijkheid om het plastic in de zee tegen 2030 te elimineren is nodig . Een van de eerste stappen was om vanaf 2016 de plastic wegwerpzakjes in supermarkten in Wallonië en in 2017 in Brussel te verbieden.
Dit moet verder gaan door het stoppen van het gebruik van plastic voor o.a. bestek, rietjes, borden, waterflessen, kopjes, enz…
Wie wil nu dat toekomstige generaties meer plastic dan vis in de oceanen en wereld zien?? Wereldwijd wordt jaarlijks 350 miljoen ton plastic geproduceerd. Het plastic vernietigt onze planeet, het doodt dieren en veroorzaakt ziekten. Alternatieven bestaan: karton en andere recyclebare, biologisch afbreekbare of composteerbare materialen. Plastic kan worden vervangen door papier, maïs- of aardappelzetmeel. Zelfs als we het probleem van plasticvervuiling vervangen door die van ontbossing of een gebrek aan voedselbronnen. Het enige alternatief, een effectieve en haalbare manier om de oceanen te beschermen is een einde maken aan het eenmalig gebruik en kiezen voor herbruikbaar materiaal. Dit is wat paus Franciscus noemt: kiezen voor wat existentieel is. (Rome, 2021).
Alain Boubag (vertaling: Gust Brants).