Noord-Zuid – solidariteit!
Entraide et Fraternité viert dit jaar zijn 60-jarig bestaan ten dienste van de allerarmsten, de meest behoeftigen en de meest kwetsbaren. 60 jaar lang elk opnieuw jaar een vasten van delen in gebed en ook boete. Op 30 juni 1960 werd de Democratische Republiek Congo onafhankelijk. In 1961 deden de bisschoppen van België een oproep voor de bevolking van Kasaï die door hongersnood en armoede werd bedreigd. Het werd de start en de lancering van Broederlijk Delen. Het was het begin van een lang verhaal dat tot op de dag van vandaag voortduurt. De oproep wordt momenteel uitgebreid naar alle continenten waar de behoefte aan solidariteit en wederzijdse hulp bijzonder geapprecieerd wordt, zowel in Afrika als Latijns-Amerika. Het hoofddoel van dit delen tijdens de Veertigdagentijd is het bevorderen van “de ontwikkeling van de mens, van alle mensen”, zoals paus Paulus VI het al in 1967 onderstreepte in zijn encycliek Populorum Progressio en zoals het ook opnieuw werd bevestigd door de bisschoppen van België in 2017 in Populorum Communio.
De door paus Franciscus gepromote ecologische en sociale bekering vindt ook een plaats bij uitstek in de Veertigdagentijd van 2021. Om deze bekering effectief te laten zijn, zijn er bekeringen nodig op individueel, collectief en politiek niveau. Dit jaar begint Entraide et Fraternité aan een echte bewustmakingscampagne voor het kwijtschelden van de schuld van de landen van het Zuiden en niet alleen voor een moratorium op de betaling ervan. Broederlijk Delen maakt van de gelegenheid gebruik om “opnieuw te bevestigen dat het recht op voedsel en voedselsoevereiniteit een fundamenteel recht is. Een manier om dit te doen is het promoten van de agro-ecologie.”[1]
Voor de landen van het Zuiden en hun bevolking gaat het erom dat hun rechten worden gerespecteerd. Paus Franciscus[2] herinnert er ons aan dat het legitiem is om zijn schulden af te betalen wanneer deze ook legitiem zijn ontstaan. Maar wat te doen als ze onrechtmatig zijn aangegaan?”[3]
“De campagne voor het kwijtschelden van de schuld maakt deel uit van het promoten van bewustmakingswerk en het interpelleren van de politici op de verschillende machtsniveaus in ons land [België]. Het gebeurt in het kader van een samenwerking tussen verschillende Belgische organisaties en met ICOS (Internationale Coördinatie voor Ontwikkeling en Solidariteit). ICOS brengt de meeste katholieke organisaties op het noordelijk halfrond samen die verantwoordelijk zijn voor het voeren van de Vastencampagnes.”[4] De situatie van de zuidelijke landen met schulden is een echte rem op hun economische en sociale ontwikkeling. Het vormt een belemmering voor een mogelijke normalisatie van hun ontwikkelingstoekomst.
Er is nog een lange weg te gaan om schuldkwijtschelding voor deze landen te realiseren. In plaats van kwijtschelding spreekt de G20 eerder van een herschikking van die schuld, wat echt niet helpt.[5]
Het zal geduld en moed vergen om na te denken over een mogelijke regularisatie van deze situatie. Ondertussen wordt de bevolking van deze landen met schuldenlast ondergedompeld in ongelooflijke en onmenselijke ellende. Bevolkingsgroepen die zich voeden met minder dan $ 1 per dag, met alle gevolgen van dien voor hun waardigheid.
De schuld van de landen van het Zuiden is tussen 2000 en 2017 gestegen van 1,3 biljoen tot 2,630 miljard dollar.[6] Vandaag hebben we het over bijna 3 biljoen dollar aan buitenlandse schuld. De covid-19-pandemie heeft de economische situatie van deze landen nog verder verzwakt. Deze schuld, die als dodelijk wordt beschouwd, heeft een aanzienlijke impact op de bevolking van het Zuiden, “op hun individuele en collectieve welzijn en maakt hen zonder het te weten tot gijzelaars van financiële kwesties waarover ze zelf geen controle hebben. Door deze schuld in stand te houden, kunnen deze landen onvoldoende voor hun bevolking zorgen. Het is ook aan de mensen in het Zuiden om op te komen en hun rechten te doen gelden in wat tegenwoordig als sociaal onrecht kan worden beschouwd. Deze landen geven elk jaar meer geld uit om hun schulden te betalen dan voor hun mensen te zorgen. Ze investeren in hyper – industriële landbouw en fokkerij om hun schuldeisers tevreden te stellen. Door dit te doen, vernietigen ze hun ecosystemen en zijn ze in tegenspraak met de richtlijnen voor ecologische en sociale bekering die door paus Franciscus worden bepleit. Dit brengt de toekomst en het welzijn van deze volkeren ernstig in gevaar. En vanuit dit perspectief blijft schuld een “instrument van overheersing” waardoor het Noorden de scepter blijft zwaaien over het Zuiden. Is dit niet dan een andere vorm van kolonialisme?
“Laten we in deze solidaire Vasten 2021, de 60ste voorgesteld door Entraide et Fraternité, onze stemmen verenigen met die van de paus en onze bisschoppen om, net als elders in Congo, de ketenen van een moorddadige en onwettige schuld te doorbreken en zo de bevolking van het zuiden te bevrijden van deze oneerlijke last.”Entraide et Fraternité, Carême de Partage. Pistes de célébrations 2021, p.5. [7] We worden uitgenodigd om in de vastentijd 2021 een echte benadering van solidariteit te volgen. Het fundamentele probleem blijft het welzijn van de bevolking uit landen met een zware schuldenlast. Het gaat er om deel te nemen aan een inspanning die deel uitmaakt van een proces van regularisatie van een schuld die te zwaar is voor deze arme landen.
Petities zijn beschikbaar in onze kerken zowel als online (https://www.annulerladette.be/) het is middel om deel te nemen aan de kwijtschelding van de schuld van de landen van het Zuiden.
Alain Boubag
[1] Entraide et Fraternité, Carême de Partage. Pistes de célébrations 2021, p.2.
[2] Paus Franciscus, Fratelli Tutti, n ° 126: “… het principe blijft dat elke wettig aangegane schuld moet worden terugbetaald, maar de manier waarop veel arme landen dit doen aan rijke landen mag niet eindigen in het in gevaar brengen van hun voortbestaan en hun groei…
[3] “Sommige schulden zijn aangegaan door de machthebbers, vaak tegen de belangen van de bevolking in, en soms zelfs met medeplichtigheid van geldschieters zoals de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds.”. Entraide et Fraternité, Carême de Partage. Pistes de célébrations 2021, p.5
[4] Entraide et Fraternité, Carême de Partage. Pistes de célébrations 2021, p.3.
[5] Toch is er nog geen sprake van annulering. De G20 is inderdaad voorstander van herschikking, dat wil zeggen spreiding van de volledige betaling van de schuld in de tijd, als het moratorium onvoldoende zou zijn. Dat is nu al zeker, aangezien het tot dusverre ging om amper 1,68% van de in 2020 verschuldigde terugbetalingen door alle zogenaamde “ontwikkelingslanden”.
[6] Verslag van het Internationaal Monetair Fonds van 2018,
[7] Entraide et Fraternité, Carême de Partage. Pistes de célébrations 2021, p.5.